تعمیر جعبه دنده خودرو
تعمیر جعبه دنده خودرو
یکی از معیارهایی که برای خرید خودرو باید مد نظر قرار داد گیربکس خودرو و نوع گیربکس آن می باشد. گیربکس اتوماتیک یکی از دلایل اصلی خرید خودرو های جدید است که با بهبود شرایط برای رانندگی و رواج گیربکس اتوماتیک در چند سال اخیر همچنین تامین بودن قطعات و وجود متخصصین زبده در حوزه ی تعمیر گیربکس اتوماتیک یا جعبه دنده اتوماتیک شرایط مطلوبی فراهم شده است. البته دلایل دیگری هم هست که باعث می شود مردم بیشتر رو به این نوع جعبه دنده بیاورند از جمله افزایش ترافیک شهری و مشکل کلاچ گیری بیش از حد در ترافیک که سختی و عوارض خاص خود را دارا می باشد و حتی راحتی رانندگی در جاده که همه این ها در کنار همدیگر موجب شده است تا مشتریان خودروهای با گیربکس اتوماتیک افزوده شود.
اما این ویژگی ها در گیربکس اتوماتیک به معنی برتری کامل نسبت به گیربکس دستی نیست، این نوع گیربکس ها هم ایرادات خاص خود را دارا می باشند مثلا هرزگردی یا خراب شدن توربین گیربکس (convertor) در نوع AT، تقه زدن، کم شتاب بودن نسبت به گیربکس دستی، مصرف سوخت بالاتر (به علت استفاده از توربین به جای دیسک و صفحه کلاچ)، تأخیر در تعویض دنده یا به هم ریختگی کامپیوتر گیربکس و بسیاری از مشکلات دیگر از جمله مشکلات این نوع از گیربکس ها است، البته همه این نکات منفی به نوع و شرکت سازنده گیربکس های اتوماتیک بستگی دارد، همان طور که خود ما هم می بینیم بعضی از جعبه دنده ها خرابی بسیار کمی نسبت به جعبه دنده های دیگر دارند که نشان دهنده کیفیت بالای گیربکس است.
حال دو مدل از گیربکس های اتوماتیک را که در بسیاری از خودروها در ایران مورد استفاده قرار گرفته است، مورد بررسی قرار می دهیم. البته گیربکس AT نسبت به گیربکس اتوماتیک CVT ، بیش تر در خودروهای موجود در بازار ایران استفاده شده است.
اتوماتیک خورشیدی ( AT ) :
گیربکس اتوماتیک خورشیدی از رایج ترین و محبوب ترین نوع گیربکس ها در دنیا هستند. نخستین سری از گیربکس های اتوماتیک خورشیدی در سال ۱۹۴۰ توسط شرکت «جنرال موتورز» در خودروی اولدزموبیل تعبیه شد که در آن زمان بسیار سریع تر و پیشرفت بالاتر و حیرت آوری در بخش انتقال قدرت شده بود. این نوع گیربکس در بیش تر خودروهای اتوماتیک تولید داخل و اتوماتیک وارداتی به کار برده شده است.
این نوع گیربکس ها بیش تر به صورت دستی (manual) نیز در می آیند به گونه ای که راننده مشخص می کند خودرو در چه دنده ای کار کند، البته این اختیار تا جایی دست راننده است که دور موتورخودرو بیش از حد پایین نرود، در آن صورت کامپیوتر برای جلوگیری از فشار آمدن به موتور و گیربکس، دستور می دهد دنده سنگین تر شود یا در بعضی از گیربکس ها برای جلوگیری از افزایش سرعت خودرو در سرازیری ها برای دنده حد خاصی مشخص می کنند تا دنده بیش از اندازه سبک نشود و از خطر ناشی از افزایش سرعت جلوگیری شود که این کار با قرارگیری دسته دنده در حالت دستی و یک دنده خاص انجام می‌شود. برای مثال با قرار دادن در دنده ۳ در حالت دستی، گیربکس در بازه مشخص بین دنده ۱ تا ۳ کار می کند
جعبه دنده حالت های مختلفی را در خودرو شامل می شود که شامل:
- خلاص
- دنده سنگین
- دنده عقب
- قانون مستقیم
- اوردرایو
در رابطه با موارد بالا می توان گفت در حالت خلاص هیچ یک از چرخ دنده ها درگیر نیستند زیرا انتقال قدرتی به گیربکس صورت نمی گیرد. اما در قانون دنده سنگین دو حالت وجود دارد که این دو حالت یکسری اشتراکات را شامل می شوند و اشترک بین آنها این است که در هر دو حالت قفسه و پینیون ها، خروجی (متحرک) هستند اما دو ورودی یا محرک داریم، یکی رینگی (که خورشیدی به وسیله کلاچ ها ثابت می شود) و دیگری خورشیدی (که رینگی به وسیله کلاچ ها ثابت می شود) که در دومی بیش ترین گشتاور به قفسه داده می‌شود زیرا نسبت چرخ دنده های قفسه به خورشیدی بیش تر از بقیه حالت ها است. در حالت اوردرایو هم همیشه قفسه و پینیون ها محرک (ورودی) هستند ولی یک بار خورشیدی ثابت می شود و رینگی، خروجی (متحرک) و در حالت دیگر رینگی به وسیله کلاچ ها ثابت می شود و خورشیدی عضو خروجی (متحرک) است که کم ترین گشتاور و بیش ترین سرعت در این حالت منتقل می شود. در قسمت ۴ یا قانون مستقیم گیربکس طوری عمل می کند که دور ورودی با دور خروجی برابر می شود. ابتدا در این حالت فرض می کنیم چرخ دنده خورشیدی وجود ندارد و قدرت به رینگی داده می‌شود، در این صورت پینیون ها هم جهت با رینگی (ساعت گرد) می چرخند، حال با فرض نبود رینگی، قدرت به خورشیدی داده می‌شود و با چرخش خورشیدی در جهت عقربه های ساعت، پینیون ها در خلاف جهت عقربه های ساعت می چرند، در‌نهایت با فرض این که هر سه چرخ دنده قرار دارند و قدرت، هم به رینگی داده می‌شود، هم به خورشیدی (هر دو ساعت گرد)، متوجه می شویم که پینیون ها هم باید ساعت گرد بچرخند، هم پادساعت گرد، که در این وضعیت پینیون ها قفل می شوند و باعث می شوند قفسه، هم دور با رینگی و خورشیدی (دور ورودی = دور خروجی) بچرخد. در دنده عقب قفسه به کمک باند ثابت می شود و قدرت به چرخ دنده خورشیدی (ساعت گرد) منتقل می شود، چون قفسه ثابت است پینیون ها پادساعت گرد می چرخند و چرخ دنده رینگی را هم که خلاص است، در همان جهت می چرخانند و به این ترتیب جهت چرخش و گشتاور معکوس می شود (در این حالت شاهد بیش ترین گشتاور منتقل شده هستیم). البته می‌توانیم قدرت ورودی را به رینگی بدهیم و خورشیدی را که خلاص است، معکوس بچرخانیم و چون نسبت دنده ها، نسبت به حالت قبلی معکوس می شود، حالت اوردرایو دنده عقب رخ می دهد.
گیربکس اتوماتیک CVT :
در گیربکس اتوماتیک CVT اثری از چرخ دنده نیست و همین نشان دهنده این است که در CVT از تکنولوژی و فن خاص و جدیدی استفاده شده است. به کارگیری گیربکس CVT در رنو کولئوس، نیسان آلتیما، مورانو و….. که از خودروهای رایج در دنیا هستند، حداقل این مزیت را داشته که افراد عادی هم بتوانند در مورد این نوع گیربکس نظر بدهند و در مجموع با بررسی این نظرسنجی ها می توان نتیجه گرفت که اگر به دنبال خودرویی با سواری نرم، تعویض دنده بدون تقـّه، مصرف سوخت پایین، سروصدای کم و در کل به دنبال رانندگی آرام و بدون هیجان هستید بهتر است به دنبال خودرویی با گیربکس CVT بروید ولی اگر بیش تر به دنبال رانندگی همراه با دور موتور بالا و لذت بردن از غرش موتور هستید این سیستم برای شما توصیه نمی شود. از معایب CVT، هزینه بالای نگهداری، کمبود تعمیرکار متخصص، و قطعه در ایران است که موجب شده خوردروهایی با گیربکس CVT آن طور که انتظار می رفت مورد استقبال واقع نشوند.
نکاتی که باید هنگام رانندگی با گیربکس های اتوماتیک رعایت شود:
۱- وقتی پشت چراغ قرمز یا در ترافیک می ایستید بیشتر از 30 یا 40 ثانیه با ترمز خودرو را نگه ندارید و باید دنده را خلاص کنید یا اگر خودرو در سراشیبی است از ترمز دستی استفاده کنید برای نگهداشتن خودرو و جلوگیری از حرکت خودرو چون با انجام این عمل دیگر نیازی به فشار دادن پدال ترمز نیست و پا و زانوی راننده در زمان های طولانی ترافیک استراحت می کند و یا اگر به طور ناگهانی پای شما از روی پدال برداشته شد، خودرو حرکت نمی کند. اما اگر تخمین می زنید زمان ترافیک کم تر از ۴۰ ثانیه است بهتر است با ترمز خودرو را متوقف کنید و دنده را در حالت خلاص (N) قرار ندهید، زیرا حرکت مجدد راحت تر است.
۲- اگر در سراشیبی هستید هرگز با دنده خلاص حرکت نکنید زیرا دنده ی خلاص در حین حرکت به گیربکس فشار وارد می کند و همین خلاص بودن باعث می شد بیشتر ترمز بگیرید که باعث ازبین رفتن لنت ها هم می شود و دیسک ها هم آسیب می بینند.
باید در نظر داشته باشید که در سراشیبی ها، وقتی در حالت D رانندگی می کنیم ECU تشخیص می دهد که نیاز به اعمال قدرت بر روی چرخ نیست و خود به خود پس از چند ثانیه سوخت رسانی به موتور را قطع می کند. البته در این حالت سرعت خودرو زیاد می شود و باید دسته دنده را در حالت دستی قرار دهیم و سپس با دنده ۱ یا ۲ در حالت دستی یا در بعضی از دسته دنده ها در حالت L حرکت کنیم تا سرعت خودرو زیاد نشود و نیاز به ترمزگیری کم تر شود.
۳- بر روی صفحه تعویض دنده بسیاری از خودروها دکمه Shift Release یا Shift Lock وجود دارد، کاربرد این دکمه هنگامی است که می خواهیم خودرو را در حالی که خاموش است جابه جا کنیم یا در حالت خلاص قرار دهیم. استفاده از این دکمه به گونه‌ای است که ابتدا آن را فشار می دهیم سپس دسته دنده را جابه جا می کنیم. البته در بعضی صفحه تعویض ها هم این دکمه وجود ندارد که با باز کردن سوییچ و فشار دادن پدال ترمز می توانیم دسته دنده را جابه جا کنیم.
۴- حالات اسپرت(S) و برفی (*) نیز در بعضی از کامپیوترهای گیربکس تعریف شده است که حالت اسپرت تعویض دنده را به تعویق می اندازد تا شتاب حداکثر دریافت شود، در ح
تعمیر جعبه دنده خودرو
الت برفی هم تعویض دنده سریع تر انجام می شود تا گشتاور وارده به چرخ زیاد نشود و هرز نچرخند.
۵- هنگام قرار دادن دنده در حالت پارک (P) بهتر است ابتدا ترمز دستی را بکشیم و سپس دنده را در حالت پارک (P) قرار دهیم، زیرا اگر ترمز دستی را نکشیم و دنده را در حالت P قرار دهیم، هنگام خارج کردن دنده از حالت P این عمل به سختی انجام می‌شود.
معایب جعبه دنده اتوماتیک
- کنترل بهتر در گیربکس های دستی
در خودروهایی که جعبه دنده دستی دارند کنترل راننده روی خودرو بیشتر است. همچنین هرزمان که تمایل داشته باشید می توانید برای تعویض دنده یا دنده معکوس اقدام کنید. در آن سوی قضیه خودروهای با جعبه دنده اتوماتیک چنین قابلیتی ندارند.
در خودورهای با گیربکس دستی تمرکز و تسلط راننده برروی خودرو بیشتر می باشد و این نکته ای است که بسیاری از راننده ها به آن علاقه زیادی دارند.
- توانایی حرکتی بیشتر در جلوبندی
تمامی ابرخودروها و خودروهای اسپرت در از جعبه دنده دستی استفاده می کنند و تولید آنها بر اساس این نوع از گیربکس می باشد. اگر به دنبال دلیل آن هستید باید گفت که در خودروهای دستی توانایی حرکتی بهتری وجود دارد و در زمان دقیق تری می توانید دنده خودرو را عوض کنید.
در این صورت هدر رفت انرژی خودرو به خوبی کاهش پیدا می کند و این یکی از مهمترین دلایلی است که در خودروهای اسپرت به استفاده از جعبه دنده های دستی پرداخته می شود.
همچنین در جعبه دنده های دستی درصورتی که باتری خودرو کاملا خالی باشد می توان با هل دادن ماشین را روشن کرد. اما در جعبه دنده های اتوماتیک در صورت معیوب بودن باتری هیچ راه حلی به غیر از یک باتری سالم وجود ندارد.
